Integere raadsleden staan met hun poten in de klei, maar niet te diep

Politici in de gemeenteraad van Horst aan de Maas moeten soms harde keuzes maken om integer te blijven. Ze horen maatschappelijk betrokken te zijn, maar bij nevenfuncties of klussen ligt belangenverstrengeling op de loer. ‘Integer zijn komt vaak op buikgevoel aan.’

Ook gemeenteraadsleden kennen het motto ‘Kill your darlings’. CDA-raadslid John Jenniskens uit Grubbenvorst kondigde vorige week aan na bijna tien jaar voorzitter te zijn geweest van stichting Gewoën Grubbevors met dit vrijwilligerswerk te stoppen. Jenniskens noemt tijdgebrek als reden, maar er is nog een belangrijk argument. “Steeds vaker loop ik er tegenaan dat het voorzitterschap zich wringt met mijn functie als raadslid en ik wil in alles wel integer zijn en blijven.” De CDA’er spreekt van een ‘meer dan moeilijke beslissing’, de stichting was toch zijn ‘kindje’.

Onverenigbaar
Wie in dezelfde week ook een kindje opgaf, was Peter Elbers van de VVD. Waar Jenniskens zich juist wil richten op het raadslidmaatschap, doet Elbers afstand van zijn raadszetel. De reden: het raadswerk is niet ‘verenigbaar met zijn nieuwe dienstbetrekking’.

Lastig onderwerp
Twee raadsleden die afscheid moeten nemen van functies die ze eigenlijk zeer lief hebben. Ze zouden dit niet doen als de inzet niet zo groot was: het gaat om hun integriteit. Dat blijkt best een lastig onderwerp voor raadsleden. Want als het zoals hier gaat over functies naast het politieke werk, dan is de lijn tussen betrokken en niet integer zijn, behoorlijk dun.

Modder
“Raadsleden moeten met twee poten in de modder staan”, zegt John Jenniskens. “Het kan niet zo zijn dat je niets meer in de maatschappij doet. Dan is de voeling weg.” Waar ligt dan de grens? Volgens Sonja van Giersbergen van de SP is er een verschil tussen betrokken zijn en ‘meesturen’. Ze noemt een voorbeeld. “Je kunt voorzitter zijn van een vereniging en in de gemeenteraad zitten. Maar je kunt niet stemmen als het over die vereniging gaat, of bijvoorbeeld over accommodatiebeleid als die club een gemeentelijke accommodatie heeft.”

Twitter Gemeenteraad HadM

Fatsoenlijk
Discussies over integriteit gaan vaak ten onrechte over wat er juridisch kan, en niet wat fatsoenlijk is om te doen, stelt Eveline Baas van D66+Groenlinks. Als voorbeeld noemt ze het toeschuiven van baantjes en opdrachten door provincie Limburg aan oud-bestuurders. Er was vorig jaar veel aandacht voor de kwestie. “Juridisch kan het, maar is het ook redelijk? Het is belangrijk om daar het gesprek over te voeren.”

Gedragscode
Van gemeenteraadsleden wordt verwacht zelf in te grijpen als hun politiek werk in het vaarwater komt van nevenfuncties. Fractievergaderingen zijn een plek waar integriteitskwesties kunnen worden besproken. Als partijen er zelf niet uitkomen, kan de burgemeester als voorzitter van de gemeenteraad worden ingeschakeld. Dat gebeurt volgens deze drie raadsleden niet heel vaak. Er is verder een gedragscode integriteit voor raadsleden, met algemene bepalingen die bijvoorbeeld voorschrijven dat nevenfuncties altijd bij de griffier worden gemeld.

Buikgevoel
De voorzitter van Gewoën Grubbevors Jenniskens kwam te veel in de knel met het raadslid Jenniskens. “De gemeente ziet de stichting steeds meer als klankbordgroep. Dan moet ik als voorzitter van Gewoën Grubbevors iets vinden van de politiek”, aldus Jenniskens. Het heeft volgens het CDA-raadslid ook te maken de ontwikkeling van de stichting waar hij voorzitter van is. Die werd op steeds meer gebieden actief en schurkte daarom in toenemende mate aan tegen zaken waar ook de politiek over gaat. “Als ik mezelf de vraag moet gaan stellen: ‘Is dit handig?’, is de vraag stellen hem beantwoorden. Integer zijn komt vaak op buikgevoel aan.”

Over eieren lopen
Van Giersbergen moest haar buikgevoel een tijd terug ook aanspreken. Ze sloeg een aanbod voor een bestuursfunctie bij huurdersvereniging Noord-Limburg af. “Ik heb weken over die beslissing gedaan. Je kunt in die rol veel betekenen voor huurders. Juridisch kon het, maar ik heb na overleg met mijn partij de beslissing genomen het toch niet te gaan doen, omdat het woordvoerderschap over wonen moeilijk zou worden in de gemeenteraad. Ik wil niet over eieren lopen, maar het algemeen belang dienen.”