'Litouwer in maisveld was dakloos en leed aan schizofrenie'

De 30-jarige man uit Litouwen die in oktober levenloos gevonden werd in een maisveld in Sevenum, was een op straat belande arbeidsmigrant die leed aan schizofrenie. Hij kwam meerdere keren naar Nederland om te werken.

Dat blijkt uit een onderzoek dat Follow the Money uitvoerde naar arbeidsmigratie en deze zaak.

Maishakselaar
Op maandag 2 oktober vond een voorbijganger een lichaam in de berm bij een veld aan de Erik de Rodeweg in Sevenum. De man was om het leven gekomen nadat hij aan de rand van een maisveld werd overreden door een maishakselaar. Er werd vanuit gegaan dat hij lag te slapen.

Twee dagen later maakte de politie bekend dat het een 30-jarige man uit Litouwen was, die op dat moment niet leek te verblijven in het omliggende arbeidsmigrantenhotel. De verdere identiteit van de man en leefomstandigheden bleven onduidelijk.

'Mijn hart stond stil'
De website die onderzoeksjournalistiek uitvoert, ontdekte met de hulp van met Sebastian Lutterberg van de SP in Horst aan de Maas dat de naam van de man Laurynas Kapkan is. Hij kwam uit Vilnius, de hoofdstad van Litouwen, waar hij met zijn ouders, zus en broer is opgegroeid. Zijn moeder Arijana hoorde als eerst dat haar zoon was overleden. "In de nacht van 2 op 3 oktober werd ik gebeld door de Litouwse politie", zegt ze. "Een agent vertelde me dat Laurynas bij een noodlottig ongeval om het leven was gekomen. Mijn hart stond stil."

Schizofrenie
Rond zijn twintigste kreeg Laurynas de diagnose schizofrenie. Zus Danguolé zegt tegen FTM dat hij ondanks zijn ziekte heel empathisch en intelligent was. Eind 2018 is Laurynas voor het eerst naar Nederland gegaan om zijn eigen leven op te bouwen. Via een Litouws uitzendbureau kreeg hij werk in de buurt van Roosendaal. Zijn zus moedigde het aan, maar zijn ouders wilden liever dat hij bleef zodat ze zeker wisten dat hij zijn medicatie nam.

Ruzie
Daarna volgde een periode dat Laurynas op en af in Nederland was. Dat ging niet zonder slag of stoot. Een psychiatrische kliniek in Amsterdam, waar hij terecht was gekomen nadat hij na een ruzie in zijn huis met andere arbeidsmigranten was weggelopen, stelde vast dat Laurynas leed aan 'religieuze wanen.' In zijn bloed troffen de artsen sporen aan van cannabis en methamfetamine, beter bekend als crystal meth.

OTTO Work Force
Vervolgens is Laurynas een periode thuis in Litouwen geweest, waarna hij in maart 2021 weer naar Nederland kwam. Dit keer kwam hij terecht bij OTTO Work Force, de grootste bemiddelaar voor arbeidsmigranten in Nederland. Hij ging aan het werk bij het distributiecentrum van Flextronics in Venlo en woonde in het voormalige vakantiepark Blitterswijck in Venray, dat onder meer gebruikt wordt als verblijfplaats voor arbeidsmigranten en door KaFra wordt beheerd.

Tegelen
Door paniekaanvallen die hij kreeg en hulp die hij te lang vond duren, keerde hij weer terug naar huis. Op 1 juli 2023 ging hij opnieuw naar Nederland. Laurynas vroeg rechtstreeks bij OTTO Work Force om werk. Hij woonde aanvankelijk met andere arbeidsmigranten in een pand aan de Grotestraat in Tegelen dat door het aan OTTO Works gelieerde bedrijf Labourhousing wordt verhuurd, en werkte bij distributiecentrum DSV.

Extreem onhygiënisch 
Maar ook deze woonsituatie was van korte duur. Jakub, een medebewoner van het gebouw, vertelt dat Laurynas al vier waarschuwingen had gekregen, omdat hij midden in de nacht op de deuren van andere bewoners had gebonkt en ‘extreem onhygiënisch gedrag’ had vertoond. Hij had nog een week om iets anders te vinden en diende op 23 september te vertrekken.

Tent
Volgens zijn ouders heeft Laurynas nog een of twee nachten illegaal in het KaFra-gebouw overnacht. Hij zou toen zijn ontdekt, en door een welfare officer zijn toegesproken die dreigde de politie te bellen. Nadat hij ook nog in een huis in Venlo heeft geslapen, waar zijn ouders verder niet veel vanaf weten omdat Laurynas er weinig over vertelde, verbleef hij in het maisveld in Sevenum. Dat was op 30 september. Hij sliep in een tent die hij tweedehands op de kop had getikt. Zijn vader had hem nog gewaarschuwd: "Als er veel mais is, komt de machine om te oogsten, denk daaraan."

Drie dagen later gebeurde het noodlottige ongeval.

Cannabis en slaapmiddelen
De familie tastte lang in het duister over de precieze toedracht van de dood van Laurynas, vertelt zus Danguole. "Alles wat we weten, weten we uit de krant", zegt ze. De familie kreeg weken nadat het was opgemaakt pas het rapport van de lijkschouwer toegestuurd. Daaruit blijkt dat Laurynas op het moment van overlijden sporen van cannabis en slaapmiddelen in zijn bloed had, wat zou kunnen verklaren waarom hij niet wakker werd van de dreunende herrie van de veldhakselaar. Interne verwondingen wijzen erop dat hij is overreden door het landbouwvoertuig.

Hulp
De politie zegt in dat er in de periode voorafgaand aan het overlijden van Laurynas ‘verschillende contactmomenten’ zijn geweest, waarbij sprake was van ‘overmatig en zwaar middelengebruik’. Laurynas wilde niets weten van hulpinstanties en ‘nadrukkelijk geen bemoeienis’ van zijn moeder. "Bemiddelen vanuit de politie werd hierdoor vrijwel onmogelijk gemaakt". Oprichter van KaFra en OTTO Work Force, Frank van Gool, zegt niet op de hoogte te zijn geweest van zijn geestelijke problemen. "Anders hadden we anders gehandeld en zouden we zeker naar het maisveld zijn gegaan", aldus Van Gool. "We hebben meer dan twintigduizend mensen bij OTTO Work Force. Ons motto is: we take care of our people – en dat menen we. Maar deze hebben we gemist. Dat grijpt me aan, en ik zeg sorry."

Ouders
De ouders van Laurynas spraken ook met de loonwerker, aan wie ze uitdrukkelijk vertelden dat ze hem niets kwalijk namen en dat ze hem vergeven hebben. Ze zijn met Wilson Varela, de pastoor van Horst, naar het veld gegaan waar hun zoon is omgekomen. Ze hebben samen gebeden, daarna zegende de pastoor een houten kruis dat hij langs het fietspad in de grond zette.

Crisisplekken nodig
Laurynas was een van de ongeveer 735.000 arbeidsmigranten die jaarlijks naar Nederland komen en een van de naar schatting zesduizend dakloze arbeidsmigranten, bleek uit een rondgang van RTL Nieuws.

Ook in Horst aan de Maas zwerven regelmatig mensen op straat, aldus wethouder Roy Bouten. Hij is in onderhandeling met bedrijven en uitzendbureaus om een crisisopvang open te stellen. "De werkgevers en de huisvesters moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Er zijn crisisplekken nodig, zodat we mensen warm en droog kunnen onderbrengen."